આટલા પૈસા કરતાં પગાર ઓછો હોય તો બહુ ગરીબ ગણાય! જાણો- ગરીબી રેખા નીચે કોણ આવે છે?

જો કોઈ વ્યક્તિનો પગાર 5000 રૂપિયાથી ઓછો હોય અથવા વ્યક્તિ રોજના લગભગ 167 રૂપિયા પણ કમાઈ શકતો નથી, તો તેને ગરીબ ગણવામાં આવશે. હા, વિશ્વ બેંક BPL એટલે કે ગરીબી રેખાની વ્યાખ્યા બદલવા જઈ રહી છે. નીચે ધ્યાનમાં લેવામાં આવશે. વિશ્વ બેંક ટૂંક સમયમાં આ ગરીબી રેખાની વ્યાખ્યામાં ફેરફાર કરશે, જેના પછી પ્રતિ દિવસની લઘુત્તમ કમાણી $2.15 ગણવામાં આવશે. એવું કહેવામાં આવી રહ્યું છે કે વિશ્વ બેંક આ વર્ષના અંત સુધીમાં નવી વ્યાખ્યા અપનાવી શકે છે.

આવી સ્થિતિમાં, પ્રશ્ન એ છે કે વિશ્વ બેંક ગરીબી રેખાની મર્યાદા કયા આધારે નક્કી કરે છે અને દરરોજ 2.15 ડોલરની કમાણી કરતા પહેલા કેટલી કમાણીને ગરીબી રેખાના ધોરણ તરીકે ગણવામાં આવતી હતી. આ સિવાય, જાણો વિશ્વ બેંકના નવા આંકડાઓ સાથે સંબંધિત અપડેટ શું છે અને ટૂંક સમયમાં કયા ફેરફારો શક્ય છે.

નવું અપડેટ શું છે? :

World Bank.org પર પ્રકાશિત એક અહેવાલ અનુસાર, વૈશ્વિક ગરીબી રેખાના ધોરણોમાં ફેરફાર થઈ શકે છે. નવા માપદંડો અનુસાર, હવે દરરોજ 2.15 ડોલર એટલે કે 167 રૂપિયા ઓછા કમાતા વ્યક્તિને ગરીબ ગણવામાં આવશે. રિપોર્ટ અનુસાર, 2017ના ભાવને ધ્યાનમાં રાખીને, નવી વૈશ્વિક ગરીબી રેખા $2.15 નક્કી કરવામાં આવી છે. આનો અર્થ એ છે કે દરરોજ $2.15 કરતાં ઓછી આવકમાં જીવતા કોઈપણ વ્યક્તિ અત્યંત ગરીબીમાં જીવે છે તેવું માનવામાં આવે છે. આ ધોરણો વર્ષના અંત સુધીમાં લાગુ પણ થઈ શકે છે.

અત્યારે કેટલી આવક ગરીબ ગણાય? :

જો વર્તમાન પરિસ્થિતિઓ વિશે વાત કરીએ તો, દરરોજ $ 1.90 એટલે કે 147 રૂપિયા પ્રતિદિન કમાતા વ્યક્તિને ખૂબ જ ગરીબ માનવામાં આવે છે. આ ધોરણ વર્ષ 2011ના ભાવ અને ફુગાવાને ધ્યાનમાં રાખીને જારી કરવામાં આવ્યું હતું. WHO ની વેબસાઈટ પરની માહિતી અનુસાર, વૈશ્વિક ગરીબી રેખાને 2011ના આંતરરાષ્ટ્રીય ભાવો પર પ્રતિદિન $1.90 કરતાં ઓછી જીવતા વસ્તીની ટકાવારી તરીકે વ્યાખ્યાયિત કરવામાં આવે છે. તમને જણાવી દઈએ કે 2011ના આંતરરાષ્ટ્રીય ભાવો પર ‘આંતરરાષ્ટ્રીય ગરીબી રેખા’; પ્રતિ દિવસ $1.90 નક્કી કરવામાં આવ્યું છે. સમજાવો કે વિશ્વ બેંક ફુગાવા, જીવન ખર્ચ વગેરેને ધ્યાનમાં રાખીને સમયાંતરે આ ધોરણોમાં ફેરફાર કરે છે.

શા માટે જૂની આવકમાં ફેરફાર? :

અહેવાલ મુજબ, વિશ્વભરમાં કિંમતોમાં ફેરફારને પ્રતિબિંબિત કરવા માટે વૈશ્વિક ગરીબી રેખા સમયાંતરે બદલાતી રહે છે. ગરીબી રેખા નીચે જીવતા લોકોમાં થયેલો વધારો મૂળભૂત ખોરાક, કપડાં અને આશ્રય માટેની વિશ્વની જરૂરિયાતોમાં વધારો દર્શાવે છે. રિપોર્ટ અનુસાર, 2017ના ભાવમાં $2.15નું વાસ્તવિક મૂલ્ય 2011ના ભાવ $1.90 જેટલું જ છે.

ભારતમાં ગરીબીની સ્થિતિ? :

દેશમાં 20 કરોડથી વધુ લોકો એવા છે જેઓ ગરીબી રેખા નીચે છે અને ભારે મુશ્કેલી સાથે પોતાનું જીવન જીવી રહ્યા છે. ભારત સરકાર દ્વારા આપવામાં આવેલી માહિતી અનુસાર વર્ષ 2011-2012માં કુલ 21.92 ટકા લોકો ગરીબી રેખા નીચે જીવન જીવી રહ્યા હતા. જો તેમની સંખ્યાની વાત કરીએ તો આ સંખ્યા 2697.83 લાખ છે એટલે કે 26 કરોડ 97 લાખ ગરીબ છે, જેનો ડેટા સરકાર પાસે છે. તે જ સમયે, તેઓ ગ્રામીણ વિસ્તારોમાં વધુ ગરીબ છે, કારણ કે ગ્રામીણ વિસ્તારોમાં ગરીબીની ટકાવારી 25.70 છે જ્યારે શહેરી વિસ્તારોમાં આ ટકાવારી 13.70 ટકા છે. આ ડેટા વૈશ્વિક ધોરણોના આધારે પણ બદલાઈ શકે છે.

જો આપણે રાજ્યવાર જોઈએ તો નાના રાજ્યોમાં સ્થિતિ વધુ ખરાબ છે. ઉદાહરણ તરીકે, દાદરા અને નગર હવેલીમાં 39.31 ટકા, ઝારખંડમાં 39.96 ટકા, ઓડિશામાં 32. 59 ટકા ગરીબ લોકો રહે છે. તે જ સમયે, ઉત્તર પ્રદેશમાં લગભગ 29 ટકા અને બિહારમાં 33 ટકા લોકો ગરીબી રેખા નીચે છે. સરકારી આંકડા મુજબ, કુલ ગરીબોમાંથી લગભગ 21 કરોડ ગરીબો માત્ર ગ્રામીણ વિસ્તારોમાં જ રહે છે, જ્યારે 5 કરોડ ગરીબ લોકો શહેરી વિસ્તારોમાં રહે છે. એવું માનવામાં આવે છે કે વૈશ્વિક સ્તરે કમાણીનું ધોરણ બદલવાથી ગરીબોની સંખ્યા પણ વધી શકે છે.