શૈવ ધર્મ અનુસાર ગંગા દશેરાનો તહેવાર 9 જૂન, ગુરુવાર અને 10 જૂને વૈષ્ણવ ધર્મ અનુસાર શુક્રવારે ઉજવવામાં આવશે. ધાર્મિક ગ્રંથો અનુસાર આ તારીખે ગંગા નદી પૃથ્વી પર આવી હતી. પૌરાણિક કથાઓ અનુસાર, ગંગા સ્વર્ગમાંથી પૃથ્વી પર આવી હતી, તેથી ગંગાના પાણીને ખૂબ જ પવિત્ર માનવામાં આવે છે. એવું પણ કહેવાય છે કે મૃત્યુશૈયા પર સૂતેલા વ્યક્તિના મોંમાં ગંગા જળ નાખવામાં આવે તો તેને મોક્ષ મળે છે. ગંગા જળને માત્ર ધાર્મિક કારણોસર જ એટલું મહત્વનું નથી માનવામાં આવે છે પરંતુ તેની સાથે વૈજ્ઞાનિક તથ્યો પણ જોડાયેલા છે. આગળ જાણો ગંગા જળ સાથે જોડાયેલી ખાસ વાતો.
ગંગાના પાણીમાં બેક્ટેરિયાને મારવાની અદભૂત ક્ષમતા હોય છે :
ગંગાના પાણી પર અત્યાર સુધી ઘણા વૈજ્ઞાનિક સંશોધનો થયા છે, તે બધામાં એક વાત બહાર આવી છે કે ગંગાના પાણીમાં બેક્ટેરિયાને મારવાના અદ્ભુત ગુણો છે. ત્યાં બેક્ટેરિયોફેજ વાયરસ છે જે ગંગાના પાણીમાં બેક્ટેરિયાને ખવડાવે છે. બેક્ટેરિયાની સંખ્યા વધવાથી આ વાયરસ સક્રિય થઈ જાય છે અને તેનો નાશ કરે છે. આ જ કારણ છે કે ગંગાનું પાણી લાંબા સમય સુધી બગડતું નથી.
ડૉ.ચંદ્ર શેખર નૌટિયાલ, ડાયરેક્ટર, નેશનલ બોટનિકલ રિસર્ચ ઈન્સ્ટિટ્યૂટ NBRI, લખનૌના જણાવ્યા અનુસાર, ગંગાના પાણીમાં રોગ પેદા કરતા E. coli બેક્ટેરિયાને મારી નાખવાની ક્ષમતા છે, જે અન્ય કોઈ નદીના પાણીમાં જોવા મળતા નથી. તેમજ જ્યારે ગંગાનું પાણી હિમાલયમાંથી આવે છે ત્યારે તેમાં કુદરતી રીતે અનેક પ્રકારના ખનીજ તત્વો હોય છે.
વૈજ્ઞાનિકોએ તેમના સંશોધનમાં એ પણ શોધી કાઢ્યું છે કે ગંગાનું પાણી વાતાવરણમાંથી ઓક્સિજનને શોષી લે છે, જેના કારણે તે હંમેશા તાજું રહે છે. તેમાં સલ્ફર પણ ભરપૂર માત્રામાં જોવા મળે છે, જેના કારણે તેમાં કીડા નથી ઉગતા. આ કારણથી ગંગાનું પાણી લાંબા સમય સુધી બગડતું નથી અને તેના ઔષધીય ગુણો રહે છે. આ જ કારણ છે કે હિંદુ ધર્મમાં ગંગા જળને ખૂબ પવિત્ર માનવામાં આવે છે.
ગંગા સ્વર્ગમાંથી પૃથ્વી પર કેવી રીતે આવી? :
વાલ્મીકિ રામાયણ અનુસાર, ઇક્ષવાકુ વંશના રાજા સાગરને 60 હજાર પુત્રો હતા. એકવાર રાજા સાગરે અશ્વમેધ યજ્ઞ કર્યો અને તે યજ્ઞના ઘોડાની રક્ષા માટે પોતાના 60 હજાર પુત્રોને રોક્યા. ત્યારે દેવરાજ ઈન્દ્રએ કપલથી તે ઘોડો ચોરી લીધો અને કપિલ મુનિના આશ્રમમાં બાંધી દીધો.
જ્યારે રાજા સાગરના પુત્રો ઘોડાને શોધતા કપિલ મુનિના આશ્રમમાં પહોંચ્યા તો ત્યાં ઘોડાને જોઈને તેઓ કપિલ મુનિનું સારું-ખરાબ કરવા લાગ્યા. કપિલ મુનિ તે સમયે તપસ્યા કરી રહ્યા હતા. સાગરના પુત્રોની વાત સાંભળીને તેણે ગુસ્સામાં આંખ ખોલી તો રાજા સાગરના 60 હજાર પુત્રો ત્યાં ભસ્મ થઈ ગયા.
જ્યારે રાજા સાગરને આ વાતની જાણ થઈ ત્યારે તેને ખૂબ જ દુઃખ થયું અને તેણે કપિલ મુનિ પાસે ક્ષમા માંગી અને પોતાના પુત્રોના મોક્ષનો માર્ગ પૂછ્યો. ત્યારે કપિલ મુનિએ કહ્યું કે આ સાગર પુત્રોને દેવનાદી ગંગાના સ્પર્શથી જ મોક્ષ મળશે.
રાજા સાગરના વંશજ ભગીરથે તેમના પૂર્વજોના ઉદ્ધાર માટે કઠોર તપસ્યા કરી અને ગંગાને પૃથ્વી પર લાવ્યા. ગંગાના સ્પર્શથી રાજા સાગરના 60 હજાર પુત્રોનો ઉદ્ધાર થયો. આ જ કારણ છે કે દેવનાદી ગંગાને મોક્ષદાયિની પણ કહેવામાં આવે છે.
