ભારતીય આયુર્વેદમાં, બાળકોની સંભાળને લગતા કેટલાક નિયમો છે, જેનું પાલન હજી પણ ગામડાઓમાં કરવામાં આવે છે. આ નિયમો શિશુના વિકાસ માટે ફાયદાકારક છે.
આયુર્વેદ આ વિશ્વનું સૌથી મહાન વિજ્ઞાન છે. ઘણીવાર લોકો આયુર્વેદને તબીબી પ્રણાલી તરીકે માનવાનું ભૂલી જાય છે, જ્યારે આયુર્વેદ ખરેખર એક સ્વસ્થ જીવનશૈલી પ્રથા છે. આ જ કારણ છે કે આયુર્વેદ કુદરતી ઔષધિઓ અને ઔષધિઓના વિજ્ઞાનની રીતને જ નહીં, પણ સ્વસ્થ, સંતુલિત જીવન જીવવાના માર્ગોને પણ પ્રગટ કરે છે. આયુર્વેદમાં શિશુઓના ઉછેરને લગતી ઘણી બાબતોનો ઉલ્લેખ પણ કરવામાં આવ્યો છે, જેનો આજ સુધી ભારતીય સમાજમાં ઉપયોગ થાય છે. જોકે હવે નવી પેઢીના શહેરોમાં અને માતા-પિતામાં આયુર્વેદના સિધ્ધાંતો વિશે થોડો ખચકાટ જોવા મળી રહ્યો છે, કેટલાક સિદ્ધાંતો અને નિયમો આજે પણ અમલમાં છે અને ગામડાની મહિલાઓ શિશુઓની સંભાળમાં આ નિયમો અપનાવે છે. તો ચાલો અમે તમને નવજાતની સંભાળ માટેના આવા 5 નિયમો જણાવીએ.
આનંદની ઉજવણી
ભારતીય પરંપરામાં, બાળકના આનંદ અને ઉજવણીની પરંપરા ખરેખર આયુર્વેદમાંથી ઉતરી છે. આયુર્વેદ અનુસાર, શિશુના જન્મ પછી આનંદ અને ઉજવણી કરવાથી પરિવારના સભ્યો, તેમના માતાપિતા, દાદા-દાદી, નાના-નાની વગેરેમાં ભળી જાય છે, અને તેના અર્ધજાગૃત રહેલી યાદો જીવનભર જીવંત રહેશે. પરિવાર અને સમાજ પ્રત્યે સકારાત્મક બનવાની પ્રેરણા. શિશુના જન્મ પછીનું પ્રથમ સ્નાન છઠ્ઠની વિધિ તરીકે ઉજવવામાં આવે છે, નક્કર આહારનું પ્રથમ સેવન, અન્નપ્રશન સંસ્કાર, પ્રથમ વખત બાળકને મુંડન સંસ્કારથી આવરી લેવામાં આવે છે, તે ઉજવણી તરીકે ઉજવવામાં આવે છે.
તમારા બાળકની તેલથી માલિશ કરવી
ભારતીય મહિલાઓ ગામડામાં હજી પણ બાળકોની ઘરની વસ્તુઓમાંથી તેલની માલિશ કરે છે. વિશ્વના અન્ય ઘણા દેશોમાં, તેલ વડે માલિશ કરવું ફાયદાકારક માનવામાં આવે છે. નાળિયેર તેલ, તલનું તેલ, સરસવનું તેલ અને બદામનું તેલ સામાન્ય રીતે બાળકોના મસાજ માટે ફાયદાકારક માનવામાં આવે છે. સરસવનું તેલ ગરમ છે, તેથી ઉનાળામાં આ તેલથી બાળકોની માલિશ કરતી વખતે થોડી કાળજી લેવી જોઈએ. મસાજ બાળકના શરીરમાં લોહીનું પરિભ્રમણ વ્યવસ્થિત રાખે છે અને તેના અવયવોને પોષણ આપે છે, જે તેના શરીરના વિકાસ તરફ દોરી જાય છે. આ સિવાય, મસાજ દ્વારા નીચે આપેલા લાભો થાય છે.
– બાળકના હાડકાં મજબૂત હોય છે.
– બાળકના શરીરમાંથી વધારાના વાળ દૂર થાય છે.
– બાળકનો રંગ સ્પષ્ટ થાય છે.
– બાળકને સારી ઊંઘ આવે છે.
– બાળકની પ્રતિરક્ષા મજબૂત બને છે.
– શરીરમાં સાનુકૂળતા વધે છે.
ત્વચાથી ત્વચા સાથેનો સંપર્ક
પાશ્ચાત્ય સંસ્કૃતિમાં, થોડા મહિના પછી બાળકને એક અલગ પલંગ પર સૂવાનો રિવાજ છે. એવું માનવામાં આવે છે કે આ બાળકને આત્મનિર્ભર બનાવે છે. જ્યારે ભારતીય સમાજમાં 3-4 વર્ષની ઉંમર સુધી માતા-પિતા સાથે શિશુને સૂવાની પરંપરા છે. આનું એક મોટું કારણ એ છે કે ત્વચાથી ત્વચાનો સંપર્ક એ શિશુઓ માટે ફાયદાકારક છે. બાળકના ખોળામાં લેવો, મસાજ કરવા, પોતાની પાસે સુવાડવો વગેરે દ્વારા બાળકના સંવેદી અંગો યોગ્ય રીતે કાર્ય કરે છે. શરીરની હૂંફ બાળકને સલામત લાગે છે અને તેને સારી ઊંઘ આવે છે.
હાથથી બનાવેલા ખોરાક ખવડાવવાની પરંપરા
પશ્ચિમી સંસ્કૃતિમાં, શિશુઓને બાળપણથી જ પેકેજ્ડ મિલ્ક પાવડર, પેકેટ સીરીયલ પાવડર, બેબી ફુડ્ઝ વગેરે આપવામાં આવે છે. જ્યારે ભારતીય સમાજમાં બાફેલા બટાટા, દાળનું પાણી, સાબુ દાણાની ખીચડી, ડ્રાયફ્રૂટની ખીર, ફ્રૂટ પલ્પ, ખીચડી, પોરીજ વગેરે ખવડાવવાની પરંપરા છે. આ આહાર તેમની પ્રાકૃતિક પ્રકૃતિને કારણે વધુ સ્વસ્થ હોય છે અને ઘરે બનાવેલા હોવાથી કેમિકલ મુક્ત હોય છે. જ્યારે પેકેજ્ડ બેબી ફૂડમાં ઘણી વાર હાનિકારક તત્વો હોવાનું જણાયું છે.
સ્તનપાન કરાવવું
આયુર્વેદમાં શિશુ માટે સ્તનપાન ખૂબ જ મહત્વપૂર્ણ ગણાવ્યું છે. આયુર્વેદ અનુસાર સ્તનના દૂધમાં કાયાકલ્પ ગુણધર્મો છે. આનો અર્થ એ છે કે આ દૂધ બાળક માટે એટલું ફાયદાકારક છે કે તેના શરીરમાં સંપૂર્ણ ફેરફાર થાય છે. આ દૂધ બાળકને રોગોથી રક્ષણ આપે છે, તેમાં રોગપ્રતિકારક શક્તિ બનાવે છે, ચેપથી રક્ષણ આપે છે, શરીરમાં પોષક ઉણપને પૂર્ણ કરે છે અને બાળકના શરીરને યોગ્ય વિકાસ કરવામાં મદદ કરે છે.
અમારી દરેક પોસ્ટ સૌથી પહેલા વાંચવા નીચેની પ્રોસેસ ફક્ત એકજ વાર કરવાની રહેશે.
વધુ રસપ્રદ માહિતી અને નવી પોસ્ટ વાંચવા માટે ડાબી તરફ સ્વાઇપ કરો.
નોંધ –
આ વેબસાઈટ પર આપેલા નુસખા, આયુર્વેદ તથા નેચરલ પધ્ધતિઓ, ફીટનેસ ટિપ્સ તથા કસરત વગેરે દરેક બાબતો દરેક વ્યક્તિની તાસીર અનુસાર કામ કરે છે. કોઈ એક વ્યક્તિને થયેલ ફાયદો કે નુક્સાન બધાને જ થાશે એવું માનવું જોઈએ નહીં. તમારા ડોક્ટરને મળીને અથવા પૂછીને જ કોઈ પણ પ્રયોગ અપનાવવો જોઈએ. મોટા ભાગના આવા પ્રયોગો નિર્દોષ હોય છે. પણ, ક્યારેક તાસીર અનુસાર તકલીફ પણ પડી શકે.
આપણું પેજ “હેલ્થ ગુજરાત” માણતા રહો અને શેર કરતા રહો!
આપના સહકારની આશા સહ,
ટીમ હેલ્થ ગુજરાત