માતાનું દૂધ એ નવજાત શિશુની પ્રથમ માત્રા છે અને તે માતાના દૂધમાંથી તમામ જરૂરી પોષક તત્વો મેળવે છે. આવી સ્થિતિમાં, તે જરૂરી છે કે સ્તનપાન કરાવતી માતાઓનો આહાર ખૂબ પૌષ્ટિક હોય, જે માતા અને બાળક બંનેની પોષક જરૂરિયાતોને પૂર્ણ કરી શકે. જાણો કે સ્તનપાન દરમિયાન માતાનો ખોરાક કેવો હોવો જોઈએ.
નવજાતને પોષણ આપવા માટે સ્તનપાન એ પ્રથમ પગલું છે. સ્તન દૂધમાં બાળકના વિકાસ જરૂરી તમામ પોષક તત્વો હોય છે. બાળકોને 6 મહિનાની ઉંમર સુધી અને તે પછી 2 વર્ષ સુધી બહારના દૂધ સાથે સ્તનપાન પણ કરાવવું જોઈએ. 6 મહિના સુધી બાળકનો આહાર સંપૂર્ણપણે સ્તનપાન પર આધારિત છે, તેથી માતાએ તેમના આહાર વિશે ખૂબ કાળજી લેવી જોઈએ કારણ કે તે દૂધની માત્રા અને ગુણવત્તાને સીધી અસર કરે છે.
સ્તનપાન કરાવતી માતાઓએ સામાન્ય મહિલાઓ કરતાં તેમના આહારમાં 600 વધારાની કેલરી ઉમેરવી જોઈએ. આ વધારાની કેલરી આવશ્યકતા સંતુલિત આહાર દ્વારા પૂરી થવી જોઈએ જેમાં વિટામિન, ખનિજો, પ્રોટીન, કાર્બોહાઈડ્રેટ, ચરબી અને પાણીનો સમાવેશ થાય છે. બાળકને માતાના દૂધનો પૂરતો જથ્થો મળતો રહે તે માટે, આ પોષક તત્ત્વોનો પૂરતો જથ્થો લેવો જરૂરી છે.
પ્રોટીનથી ભરપૂર ખોરાક
ડિલિવરી પછી, માતાને પ્રથમ 6 મહિના માટે 80 ગ્રામ પ્રોટીન અને 6-12 મહિના માટે લગભગ 70 ગ્રામની જરૂર પડે છે. આહારમાં પ્રોટીન મહત્વપૂર્ણ છે કારણ કે તે બાળકના કોષો અને સ્નાયુઓની વૃદ્ધિ અને વજન વધારવા માટે સ્તન દૂધની પૂરતી સપ્લાયની ખાતરી કરે છે. પ્રોટીન આપણા શરીરમાં હોર્મોન્સ, ઉત્સેચકો અને એન્ટિબોડીઝના વિકાસમાં પણ મદદ કરે છે.
ડી.એચ.એ.
બાળકની આંખોની દ્રષ્ટિ અને માનસિક સ્વાસ્થ્ય માટે ડીએચએ આવશ્યક છે. સ્તન દૂધમાં હાજર રહેલ ડીએચએ બાળકના ધ્યાન અને સાયકોમોટર વિકાસમાં સહાય કરે છે. સ્તન દૂધમાં ડીએચએ સીધો માતાના આહાર સાથે જોડાયેલો છે. સ્તન દૂધમાં ડીએચએની વૈશ્વિક સરેરાશ કુલ ફેટી એસિડ્સમાં 0.32 ટકા છે, જ્યારે કેટલાક અધ્યયન અનુસાર ભારતીય સ્તન દૂધમાં ડીએચએનું પ્રમાણ નોંધપાત્ર રીતે ઓછું છે. માંસાહારી લોકોએ તેમના આહારમાં માછલીનો સમાવેશ કરવો જોઇએ. બાળકોને ખવડાવતા તે ડીએચએનો એક આદર્શ સ્રોત છે. જો તમે હેલ્થ ડ્રિંક લઈ રહ્યા છો, તો ખાતરી કરો કે તેમાં ડી.એચ.એ. જરૂરથી હોય.
આયરન
આયરનની ઉણપથી એનિમિયાનો રોગ માતાના દૂધના સપ્લાય પર નકારાત્મક અસર કરે છે. સ્તનપાન કરાવતી મહિલાઓ માટે આયર્ન સમૃદ્ધ પૂરવણીઓ લેવી જરૂરી છે. આપણા આહારમાં આયર્નના કેટલાક સામાન્ય સ્રોતમાં કઠોળ અને શાકભાજી, લીલા પાંદડાવાળા શાકભાજી, તરબૂચ, ઇંડા અને લાલ માંસ શામેલ છે. તેથી તમારા શરીરમાં આયરનની ઉણપ દૂર કરવા માટે આ ચીજોનું સેવન કરો.
કેલ્શિયમ અને વિટામિન ડી
વધતા જતા નવજાત શિશુના હાડકાના વિકાસ માટેનું મુખ્ય પોષક કેલ્શિયમ છે. કેલ્શિયમના આદર્શ સ્રોત દૂધ અને તેના ઉત્પાદનો જેવા કે દહીં, પનીર, ચીઝ અને લીલા પાંદડાવાળા શાકભાજી, રાગી વગેરે. આ સિવાય સૂર્યપ્રકાશ તમને તમારી વિટામિન ડીની જરૂરિયાતોને પૂર્ણ કરવામાં પણ મદદ કરશે.
ગૈલેક્ટોગોગસનો ઉપયોગ
માતાના દૂધના ઉત્પાદન અને સુધારણા માટે ભારતીય લોકો મેથી, જીરું, વરિયાળી અને ગુંદના લાડુ, મેથીના લાડુ, બદામનો હળવો, સૂકા આદુ (સૂંઠ) બર્ફી અને કેટલીક અન્ય વસ્તુઓનો ઉપયોગ કરે છે. જેમાં બાજરી અને લીલા પાંદડાવાળા શાકભાજીનો પણ ઉપયોગ થાય છે. અજમો, વરિયાળી અને આદુ જેવા શાકભાજી અને મસાલા પાચન માટે સારું માનવામાં આવે છે અને બાળકોમાં આંતરડાથી રાહત મેળવવા માટે મદદ કરે છે. તે જ સમયે, અહીં જણાવેલી જણાવેલ વસ્તુઓ દૂધનું ઉત્પાદન વધારવામાં મદદરૂપ માનવામાં આવે છે. જો કે, આ ચીજો સંતુલિત રીતે લેવી જોઈએ કારણ કે તેમાં ચરબી અને કેલરી વધુ હોય છે.
આહારમાં આ બધા પોષક તત્વોનો સમાવેશ કરવા ઉપરાંત, સ્તનપાન કરાવતી સ્ત્રીઓએ આ ટીપ્સનું પણ પાલન કરવું જોઈએ.
– દિવસમાં 3 વખત પૌષ્ટિક ખોરાક લો અને નાસ્તો ક્યારેય છોડશો નહીં
– સ્તનપાન કરાવતી વખતે ભૂખ લાગે તે સ્વાભાવિક છે. તેનું કારણ એ છે કે સ્તનપાન કરાવતી વખતે ઘણી કેલરી પણ ઓછી થાય છે, તેથી માતાએ સ્તનપાન દરમિયાન ઓછામાં ઓછું 3 વખત હળવો ખોરાક લેવો જોઈએ. તે મહત્વનું છે કે તમામ ભોજન લેવામાં આવે છે, પ્રાધાન્યમાં સવારના નાસ્તામાં શામેલ છે. સવારના નાસ્તામાં ફળો, કેટલાક બદામ, વેજ રોલ્સ, સેન્ડવિચ, ફ્રૂટ કચુંબર વગેરે શામેલ છે.
– ખાંડ અને ચરબીયુક્ત આહારની માત્રા નિયંત્રિત લો
– બટાકાની ચિપ્સ, ચોકલેટ, કેક અને સોફ્ટ ડ્રિંક્સ જેવી વધારે ચરબીવાળી અને સુગરયુક્ત ચીજોનો વપરાશ ઓછો કરવો જોઇએ. આ બધી વસ્તુઓ ‘શૂન્ય’ કેલરી છે અને તેમાં કોઈપણ પ્રકારના પોષક તત્વો નથી.
– આલ્કોહોલ અને ધૂમ્રપાન ટાળો
– આલ્કોહોલ ઝડપથી માતાના દૂધમાં જાય છે અને તે બાળકને અસર કરી શકે છે. ધૂમ્રપાન અને તમાકુનો ઉપયોગ પણ ટાળો.
– સ્તનપાન દરમિયાન ડાયટિંગ કરવાનું ટાળો. ડાયટિંગ કરવાની જગ્યાએ કસરત કરો. દૈનિક ચાલવા અથવા હળવી કસરત કરવાનો પ્રયાસ કરો.
અમારી દરેક પોસ્ટ સૌથી પહેલા વાંચવા નીચેની પ્રોસેસ ફક્ત એકજ વાર કરવાની રહેશે.
વધુ રસપ્રદ માહિતી અને નવી પોસ્ટ વાંચવા માટે ડાબી તરફ સ્વાઇપ કરો.
નોંધ –
આ વેબસાઈટ પર આપેલા નુસખા, આયુર્વેદ તથા નેચરલ પધ્ધતિઓ, ફીટનેસ ટિપ્સ તથા કસરત વગેરે દરેક બાબતો દરેક વ્યક્તિની તાસીર અનુસાર કામ કરે છે. કોઈ એક વ્યક્તિને થયેલ ફાયદો કે નુક્સાન બધાને જ થાશે એવું માનવું જોઈએ નહીં. તમારા ડોક્ટરને મળીને અથવા પૂછીને જ કોઈ પણ પ્રયોગ અપનાવવો જોઈએ. મોટા ભાગના આવા પ્રયોગો નિર્દોષ હોય છે. પણ, ક્યારેક તાસીર અનુસાર તકલીફ પણ પડી શકે.
આપણું પેજ “હેલ્થ ગુજરાત” માણતા રહો અને શેર કરતા રહો!
આપના સહકારની આશા સહ,
ટીમ હેલ્થ ગુજરાત