શાકાહારી કબાબ, વેજ બિરયાની અને વેગન બર્ગર. હવે આ બધું આપણને આશ્ચર્ય નથી કરતું, પરંતુ તે 10-11 વર્ષ પહેલાં જેવું નહોતું. તે વર્ષ 2009 નું વર્ષ છે. મને કોપનહેગનમાં વર્લ્ડ ક્લાયમેટ કોન્ફરન્સમાં જવાની તક મળી. ત્યાં બ્રહ્માકુમારીના સ્ટોલ પર એક સફેદ વસ્ત્ર પહેરેલી સ્ત્રી વિદેશીઓને શાકાહારીના ફાયદા સમજાવી રહી હતી. એવી અન્ય સંસ્થાઓ પણ હતી જે કડક શાકાહારી ખોરાક અથવા પ્રાણી પ્રોટીન મુક્ત ખોરાકને પ્રોત્સાહન આપી રહી હતી.
તે કહેવામાં આવી રહ્યું હતું કે માંસાહાર પર્યાવરણ માટે કેટલું જોખમી છે. એક કિલો ગૌમાંસ તૈયાર કરવામાં 25 કિલો અનાજ અને 15 હજાર લિટર પાણી લે છે. તે સમયે, મેં વિચાર્યું કે કદાચ કેટલાક અહિંસાના હિમાયતીઓ અથવા ધાર્મિક કારણોસર વિવિધ સંસ્થાઓના લોકો આનો ઉપદેશ આપે છે.
પરંતુ તે પછી ડરબન, દોહા, પેરિસ અને બોનમાં હવામાન પરિષદોમાં મને જાણવા મળ્યું કે કડક શાકાહારી અને શાકાહારી હિમાયતીઓ આંતરરાષ્ટ્રીય સ્તરે વધતી જતી રહે છે. વિશ્વની નામાંકિત યુનિવર્સિટીઓનાં સંશોધન દેખાવા માંડ્યાં. તે સાબિત થયું છે કે ખોરાક માટે પ્રાણીના માંસ તૈયાર કરવાના ધંધાનો મોટર વાહનો અને પેટ્રોલિયમ કરતાં ગ્લોબલ વોર્મિંગમાં વધુ હિસ્સો છે.
અહીં, કોવિડ -19 પછી વાયરસની ઉત્પત્તિમાં પ્રાણીઓની ભૂમિકા વિશે ઘણા પ્રશ્નો ઉભા થઈ રહ્યા છે. હાલમાં જ ચીની પિગીરીમાં બીજો ફ્લૂ વાયરસ મળ્યો છે. નવો વાયરસ યુવાનોમાં ફેલાયો જેમણે તેમને પિગ સાથે ઉછેર્યા. તે પણ જોખમી રોગચાળો હોવાની આશંકા છે.
અત્યારે સારી બાબત એ છે કે આ ચેપ માણસોથી માણસોમાં ફેલાવાનો કોઈ કેસ નથી. હજી તપાસ ચાલુ છે. એવું પણ કહેવામાં આવી રહ્યું છે કે ન્યુટનનો ગતિનો ત્રીજો કાયદો ‘દરેક ક્રિયાની સમાન અને વિપરીત પ્રતિક્રિયા હોય છે’ મનુષ્યમાં લાગુ પડે છે.
માણસોએ પ્રાણીઓ ઉપર જે અત્યાચાર કર્યા છે તેનો બદલો લેતા રહ્યા છે. ઠીક છે, કોઈ પણ વાતાવરણમાં પરિવર્તન અને મનુષ્યના સ્વાસ્થ્યમાં માંસના વ્યવસાયની ભૂમિકા વિશે શંકા કરે છે.
થોડા મહિના પહેલા ઓક્સફર્ડ અને મિનિસોટા યુનિવર્સિટીમાં બે સંશોધન પત્રો પ્રકાશિત થયા હતા. પશ્ચિમી દેશોના લોકોના સ્વાસ્થ્ય અને પર્યાવરણ પર ખોરાકની અસર અંગેનો અભ્યાસ કરવામાં આવ્યો હતો. એક સંશોધન લાલ માંસ વિશે હતું. લાલ માંસ એટલે ગાય, ભેંસ, ડુક્કર અથવા ઘેટાંનું માંસ. ખાવાની અસર એક જ વયની બે જુદી જુદી વ્યક્તિઓ પર અલગ હતી.
જે વ્યક્તિ સામાન્ય ભોજન ખાય છે તેની સરેરાશ આયુષ્ય તે વ્યક્તિ સાથે કરવામાં આવે છે જે પચાસ ગ્રામ વધારાના લાલ માંસ ખાય છે. એક વ્યક્તિ કે જેણે વધારાનું લાલ માંસ ખાવું હતું, તે ચોક્કસ ઉંમરે મૃત્યુ પામવાની સંભાવના ૧ ટકા વધારે છે.
સંયુક્ત રાષ્ટ્રના ફૂડ એન્ડ એગ્રિકલ્ચરલ ઓર્ગેનાઇઝેશન અનુસાર અમેરિકનો અને બ્રિટીશ લોકોમાં નોન-વેજ સમસ્યાઓ ઝડપથી વધી છે. 1970 થી, માંસ ખાવાની ક્ષમતા અમેરિકનો અને યુરોપિયનોમાં 10% વધી છે. આ સંશોધનથી પર્યાવરણ પર નોન-વેજની ભયંકર આડઅસર પણ બહાર આવી છે. વીસ ગણું વધારે ગ્રીનહાઉસ વાયુઓ બહાર આવે છે અને 100 ગ્રામ વનસ્પતિ પ્રોટીન કરતા પચાસ ગ્રામ લાલ માંસ તૈયાર કરવા માટે સો ગણી વધુ જમીનનો ઉપયોગ થાય છે. કેટલાક જૂના સંશોધન પહેલાથી જ બતાવી ચૂક્યા છે કે કૃષિ ક્ષેત્રમાં ગ્રીનહાઉસ ગેસના ઉત્સર્જનના બે તૃતીયાંશ ભાગમાં પશુપાલન છે.
પ્રાણીઓના માંસ, દૂધ, ઉન અને ચામડા વગેરે લેવા માટે ત્રણ ચતુર્થાંશ ખેતીલાયક જમીનનો ઉપયોગ થાય છે. એવું કહેવામાં આવે છે કે જો મવેશિયોનો એક દેશ બનાવવામાં આવે છે, તો તેનું કદ અમેરિકા અને ચીન પછી ત્રીજા સ્થાને આવશે.
ઓડકાર પણ જોખમી છે
જ્હોન હોપકિન્સ યુનિવર્સિટીના વિદ્વાનોએ પણ 140 દેશોના લોકોની ખાવાની ટેવ અને જરૂરિયાતોનો અભ્યાસ કરીને પરિણામ મેળવ્યું છે. તેમના મતે, એક અમેરિકન દરરોજ 2300 કેલરી લે છે. જો તે શાકાહારી બની જાય છે, તો તે તેના દ્વારા ગ્રીનહાઉસ વાયુઓના ઉત્સર્જનને 30% ઘટાડશે. પરંતુ આ સમસ્યા હલ નહીં કરે. દુધાળા પ્રાણીઓના ઘા ઝીંકવાના કારણે વાતાવરણમાં મોટી માત્રામાં મિથેન ઉમેરવામાં આવે છે. તેથી, દૂધ, ચીઝ અને ઘી જેવા ખોરાકને પણ ગ્લોબલ વોર્મિંગ માટે જવાબદાર માનવામાં આવે છે. તેને ઘટાડવા માટે, ફક્ત શાકાહારી બનવું કામ કરશે નહીં.
સંશોધન કહે છે કે જો એ જ અમેરિકન વ્યક્તિ તેના ખોરાકનો બે તૃતીયાંશ કડક શાકાહારી ભાગમાં મૂકે છે, તો પછી તેનું કાર્બન ફુટ પ્રિન્ટ સાઠ ટકા ઘટાડશે. આનો અર્થ એ છે કે તે કેટલીકવાર પ્રાણી પ્રોટીન લે છે, પરંતુ મોટે ભાગે કડક શાકાહારી ખોરાક. જો આ વ્યક્તિ સંપૂર્ણપણે કડક શાકાહારી બની જાય છે, તો પછી તેનું કાર્બન ફુટ પ્રિન્ટ 85% સુધી ઘટાડે છે.
આ એક આદર્શ પરિસ્થિતિ હશે. આ પરિવર્તન વિશ્વભરના લોકોમાં પણ આવવાનું શરૂ થયું છે. માર્કેટ સર્વે સંસ્થા દ્વારા યુકે અને યુ.એસ. માં હાથ ધરવામાં આવેલા એક અધ્યયનમાં ચોંકાવનારા પરિણામો આવ્યા છે. 50% પુખ્ત માંસાહારી હવે ખોરાકમાંથી માંસ ઘટાડવા માંગે છે. આનું કારણ પર્યાવરણ અને આરોગ્ય પ્રત્યેની વધતી જાગૃતિ છે.
વર્લ્ડ હેલ્થ ઓર્ગેનાઇઝેશનએ થોડા વર્ષો પહેલા પણ સ્પષ્ટ કરી દીધું છે કે પ્રોસેસ્ડ લાલ માંસ કેન્સરનું જોખમ ધરાવે છે. આંતરરાષ્ટ્રીય એજન્સી ફોર રિસર્ચ ઓન આ સંસ્થા સાથે સંકળાયેલ પરિણામ આવ્યું છે. આનો અર્થ એ છે કે હોટ ડોગ્સ, હેમ, બેકન અને સોસેજ કેટલા સ્વાદિષ્ટ હોય છે, પરંતુ જો તેમાં લાલ માંસ હોય તો તે તમારા સ્વાસ્થ્ય માટે જોખમી બની શકે છે.
ઘણા સંશોધન આવતા અને માંસ પ્રત્યે લોકોના બદલાતા વલણ સાથે, તેની અસર માંસ બજાર પર આવી. અમેરિકાની સૌથી મોટી માંસ કંપની ટાયસન ફૂડ પણ પ્લાન્ટ બેઝ પ્રોટીન માર્કેટમાં કૂદી ગઈ છે. કંપનીના સીઈઓની ભાષણની લાઇન એ ચર્ચાનો વિષય હતો કે તે પ્રોટીનના વ્યવસાયમાં છે, હવે પ્રાણી હોય કે શાકભાજી હોય.
ભવિષ્યના ખોરાક માટે તે એક મોટું નિવેદન માનવામાં આવે છે. બિયોન્ડ મીટ અને ઇમ્પોસિબલ ફૂડ જેવી કંપનીઓ કડક શાકાહારી ખોરાકના વિશ્વ વ્યવસાયમાં પહેલાથી જ છે. ભારતમાં પણ ગુડ ડોટ અને આવી કેટલીક કંપનીઓએ તેમનો વ્યવસાય વધારવાનું શરૂ કર્યું છે.
24 જૂને, કેનેડાના વડા પ્રધાન જસ્ટિન ટ્રુડોએ તેમના દેશમાં પ્લાન્ટ આધારિત પ્રોટીન વ્યવસાય માટે સો મિલિયન ડોલરનો પ્રોજેક્ટ શરૂ કર્યો છે. ચીને થોડા સમય પહેલા ઇઝરાઇલ સાથે કરાર પણ કર્યા હતા. તેમણે 300 મિલિયન ડોલરનો લેબ ગ્રૂન મીટ પ્રોજેક્ટ શરૂ કર્યો છે. તેમાં, માંસના કોષને કલચર કરીને બનાવટી માંસ બનાવવામાં આવશે.
જો કે, વીગન ફૂડના સમર્થકોએ આ સામે વાંધો ઉઠાવ્યો હતો. તેમણે કહ્યું કે તે માંસ હશે, પરંતુ પર્યાવરણ પ્રેમીઓએ તેનું સ્વાગત કર્યું છે. જીવો પર દયા સાથે સંકળાયેલ સંગઠનો પણ ખુશ છે કે આ પ્રોજેક્ટ પ્રાણીઓની હત્યા કરવાનું બંધ કરશે.
જો કે, વિશ્વ નોન-વેજ ઘટાડવાની દિશામાં આગળ વધ્યું છે. લોકોને ખબર પડી ગઈ છે કે તે આરોગ્ય માટે છે કે પર્યાવરણ માટે, તેમણે તેમના આહારમાં ફેરફાર કરવો પડશે. પ્રાણી પ્રોટીન માટે વનસ્પતિ આધારિત વિકલ્પો ભવિષ્યનું આહાર હશે, તેની તકો હવે ઘણી વધારે છે. તો પછી જે પ્રકારનો વાયરસ હુમલો થઈ રહ્યો છે, આપણે ગંભીરતાથી વિચારવું જોઇએ કે આપણા કર્મ ખરેખર આપણા ઉપર ન્યુટનનો ત્રીજો કાયદો લાગુ કરી રહ્યા નથી.
અમારી દરેક પોસ્ટ સૌથી પહેલા વાંચવા નીચેની પ્રોસેસ ફક્ત એકજ વાર કરવાની રહેશે.
વધુ રસપ્રદ માહિતી અને નવી પોસ્ટ વાંચવા માટે ડાબી તરફ સ્વાઇપ કરો.
નોંધ –
આ વેબસાઈટ પર આપેલા નુસખા, આયુર્વેદ તથા નેચરલ પધ્ધતિઓ, ફીટનેસ ટિપ્સ તથા કસરત વગેરે દરેક બાબતો દરેક વ્યક્તિની તાસીર અનુસાર કામ કરે છે. કોઈ એક વ્યક્તિને થયેલ ફાયદો કે નુક્સાન બધાને જ થાશે એવું માનવું જોઈએ નહીં. તમારા ડોક્ટરને મળીને અથવા પૂછીને જ કોઈ પણ પ્રયોગ અપનાવવો જોઈએ. મોટા ભાગના આવા પ્રયોગો નિર્દોષ હોય છે. પણ, ક્યારેક તાસીર અનુસાર તકલીફ પણ પડી શકે.
આપણું પેજ “હેલ્થ ગુજરાત” માણતા રહો અને શેર કરતા રહો!
આપના સહકારની આશા સહ,
ટીમ હેલ્થ ગુજરાત