શા માટે લાગી રહી છે ઈલેક્ટ્રિક સ્કૂટરમાં આગ? સરકારની તપાસ સમિતિમાં મળી મોટી ખામી, મુશ્કેલીમાં મુકાઈ શકે છે નિર્માતા કંપનીઓ

ઈલેક્ટ્રિક વાહનો (EV)માં આગ લાગવાની ઘટનાઓની તપાસ કરતી સરકાર દ્વારા નિયુક્ત કરાયેલી સમિતિએ એક મોટી ખામી શોધી કાઢી છે. સમિતિએ તેની તપાસમાં કહ્યું છે કે દેશમાં લગભગ તમામ ઈલેક્ટ્રિક ટુ-વ્હીલર્સમાં બેટરી સેલ અથવા ડિઝાઈનમાં સમસ્યા હોવાનું જાણવા મળ્યું છે. ઓકિનાવા ઓટોટેક, બૂમ મોટર, પ્યોર ઈવી, જિતેન્દ્ર ઈવી અને ઓલા ઈલેક્ટ્રીકના ઈ-સ્કૂટરમાં આગ અને બેટરી વિસ્ફોટના પગલે ગયા મહિને સમિતિની રચના કરવામાં આવી હતી.

સમાચાર એજન્સી IANS એ સૂત્રોને ટાંકીને જણાવ્યું હતું કે તેલંગાણામાં જીવલેણ બેટરી વિસ્ફોટ સહિત લગભગ તમામ ઇલેક્ટ્રિક વાહનોમાં લાગેલી આગમાં બેટરી સેલ તેમજ બેટરી ડિઝાઇનમાં ખામીઓ જોવા મળી છે. સૂત્રોએ જણાવ્યું હતું કે નિષ્ણાતો હવે તેમના વાહનોમાં બેટરી સંબંધિત સમસ્યાઓના ઉકેલ માટે EV ઉત્પાદકો સાથે વ્યક્તિગત રીતે કામ કરશે.

એવું કહેવામાં આવી રહ્યું છે કે પ્રાથમિક તપાસમાં મળી આવેલી આ ખામીઓને કારણે EV ટુ-વ્હીલર ઉત્પાદકો મુશ્કેલીમાં મુકાઈ શકે છે. કારણ કે કેન્દ્રીય માર્ગ પરિવહન પ્રધાન નીતિન ગડકરીએ ગયા મહિને EV ઉત્પાદકોને ચેતવણી આપી હતી કે જો કોઈ કંપની તેમની પ્રક્રિયામાં બેદરકારી દાખવશે તો ભારે દંડ વસૂલવામાં આવશે. તાજેતરમાં તેલંગાણાના નિઝામાબાદ જિલ્લામાં તેના ઘરે શુદ્ધ EV ઇલેક્ટ્રિક ટુ-વ્હીલરની બેટરી વિસ્ફોટ થતાં એક 80 વર્ષીય વ્યક્તિનું મૃત્યુ થયું હતું અને અન્ય બે ઘાયલ થયા હતા.

ઈલેક્ટ્રિક ટુ-વ્હીલર સાથે સંકળાયેલી અન્ય એક દુ:ખદ ઘટનામાં, આંધ્રપ્રદેશના વિજયવાડામાં બૂમ મોટર્સનું ઈ-સ્કૂટર જ્યારે ઘરમાં ચાર્જ થઈ રહ્યું હતું ત્યારે વિસ્ફોટ થતાં 40 વર્ષીય વ્યક્તિનું મૃત્યુ થયું હતું. આ ઘટનામાં કોટાકોંડા શિવ કુમારની પત્ની અને બે પુત્રીઓ પણ ગંભીર રીતે દાઝી ગઈ હતી. દેશમાં અત્યાર સુધીમાં ત્રણ પ્યોર ઈવી, એક ઓલા, ત્રણ ઓકિનાવા અને 20 જિતેન્દ્ર ઈવી સ્કૂટર્સમાં આગ લાગી છે, જેના કારણે તેમની સલામતી પર સવાલો ઉભા થયા છે. આગની ઘટનાઓને ધ્યાનમાં રાખીને, ઘણા EV ઉત્પાદકોએ ઉનાળાની વચ્ચે ખામીયુક્ત બેચને પાછા બોલાવ્યા છે.

EV ઉત્પાદકો શું કહે છે?

ઓલા ઈલેક્ટ્રીકએ IANS ને આપેલા એક નિવેદનમાં જણાવ્યું હતું કે તેઓએ “અમારી પોતાની તપાસ ઉપરાંત મૂળ કારણ પર આંતરિક મૂલ્યાંકન કરવા માટે” વિશ્વ કક્ષાની એજન્સીઓની નિમણૂક કરી છે. કંપનીએ જણાવ્યું હતું કે, “આ નિષ્ણાતોના પ્રારંભિક મૂલ્યાંકન મુજબ, તે સંભવતઃ એક અલગ થર્મલ ઘટના હતી. ઓલા ઈલેક્ટ્રીક પહેલાથી જ સ્વૈચ્છિક રીતે 1,441 વાહનોને પ્રી-ઈમ્પેક્ટ ડાયગ્નોસ્ટિક્સ અને સ્કૂટરના ચોક્કસ બેચ પર સ્વાસ્થ્ય તપાસ માટે પાછા બોલાવી ચુક્યા છે.” પૂર્ણ

કંપનીએ જણાવ્યું હતું કે, “અમારું બેટરી પેક યુરોપિયન સ્ટાન્ડર્ડ ECE 136 સાથે સુસંગત હોવા ઉપરાંત, ભારત માટે નવીનતમ પ્રસ્તાવિત સ્ટાન્ડર્ડ AIS 156 માટે પહેલેથી જ સુસંગત છે અને તેનું પરીક્ષણ કરવામાં આવ્યું છે.”

આ મામલે સરકાર શું કરી રહી છે?

દિલ્હી હાઈકોર્ટે આ અઠવાડિયે કેન્દ્ર અને દિલ્હી સરકારને ઇલેક્ટ્રિક ટુ-વ્હીલર માટે ફરજિયાત વીમાના નિર્દેશનની માંગ કરતી અરજી પર નોટિસ જારી કરી હતી. વીમા કવરેજ ઉપરાંત, પિટિશનમાં ઉત્પાદકોને વધુ ગરમી અને આગના અકસ્માતોને ટાળવા માટે વાહનમાં વિશ્વસનીય અને લાંબા સમય સુધી ચાલતી બેટરીની ખાતરી કરવાની પણ માંગ કરવામાં આવી હતી. અગાઉ, ઇવી ઉત્પાદકોને ચેતવણી આપતા, કેન્દ્રીય માર્ગ પરિવહન અને હાઇવે મંત્રી નીતિન ગડકરીએ જણાવ્યું હતું કે સરકાર ટૂંક સમયમાં ઇલેક્ટ્રિક વાહનો માટે ગુણવત્તા કેન્દ્રિત માર્ગદર્શિકા જારી કરશે.

ગડકરીએ ગયા મહિને EV નિર્માતાઓને ચેતવણી આપી હતી કે જો કોઈ કંપની તેમની પ્રક્રિયામાં બેદરકારી દાખવશે, તો “ભારે દંડ લાદવામાં આવશે અને તમામ ખામીયુક્ત વાહનોને પાછા બોલાવવાનો આદેશ આપવામાં આવશે”.

કેન્દ્રીય માર્ગ પરિવહન અને ધોરીમાર્ગ મંત્રાલયે મીડિયા અહેવાલોને પણ નકારી કાઢ્યા છે જેમાં દાવો કરવામાં આવ્યો છે કે સરકારે ઇલેક્ટ્રિક ટૂ-વ્હીલર ઉત્પાદકોને ઇલેક્ટ્રિક વાહનોમાં આગને ધ્યાનમાં રાખીને બજારમાં કોઈપણ નવી પ્રોડક્ટ લોન્ચ કરવાથી દૂર રહેવા કહ્યું છે.

સરકાર ઈલેક્ટ્રિક વાહનોને લોકોમાં વધુ લોકપ્રિય બનાવવા માંગે છે તેના પર ભાર મૂકતા ગડકરીએ કહ્યું હતું કે ઈવી ઈન્ડસ્ટ્રી હમણાં જ શરૂ થઈ છે. “અમે કોઈ અવરોધો બનાવવા માંગતા નથી, પરંતુ સલામતી એ પ્રથમ અને મુખ્ય પ્રાથમિકતા છે,” તેમણે કહ્યું.