‘પ્રથમ મંદિર મથુરામાં શ્રી કૃષ્ણના પ્રપૌત્ર દ્વારા બનાવવામાં આવ્યું હતું, મુઘલ શાસકોએ તેને ત્રણ વખત તોડ્યું હતું’

મથુરામાં ભગવાન કૃષ્ણના જન્મસ્થળ પર બનેલું મંદિર પોતાનામાં ઈતિહાસના અનેક પાસાઓ ધરાવે છે. આ મંદિરને માત્ર મુઘલ શાસન દરમિયાન ઔરંગઝેબ દ્વારા જ નહીં, પરંતુ તે પહેલા મહમૂદ ગઝનવી અને સિકંદર લોદી દ્વારા પણ તોડી પાડવામાં આવ્યું હતું. અહીં હાજર અમૂલ્ય ખજાનાની લૂંટ કરવામાં આવી હતી. આ મંદિર ત્રણ વખત તોડી પાડવામાં આવ્યું હતું અને ચાર વખત ફરીથી બનાવવામાં આવ્યું હતું. તેના તોડવાનો અને બનાવવાનો ઉલ્લેખ હાલમાં મંદિર પરિસરમાં લગાવેલા બોર્ડ પર પણ નોંધાયેલો છે.

મથુરા અયોધ્યા અને કાશીની સાથે મંદિરોની નજીક બનેલી મસ્જિદોને કારણે પણ પ્રખ્યાત છે. અહીં શ્રી કૃષ્ણ જન્મસ્થાન અને શાહી ઇદગાહ મસ્જિદ પાસે એક જ દિવાલ છે. એવું કહેવાય છે કે લગભગ 5300 વર્ષ પહેલા કંસની જેલ મલ્લપુરા વિસ્તારના કટરા કેશવ દેવમાં હતી. ભગવાન કૃષ્ણનો જન્મ આ જેલમાં થયો હતો. આ સ્થાનને ભગવાન કૃષ્ણનું જન્મસ્થળ માનવામાં આવે છે. ઈતિહાસકારોના મતે અહીં બનેલા મંદિરોને વિદેશી મુસ્લિમ આક્રમણકારોએ લૂંટી લીધા છે અને તોડ્યા છે.

ઈતિહાસ નિષ્ણાત ડૉ. રાજેશ શર્માએ જણાવ્યું કે ભગવાન શ્રી કૃષ્ણના પ્રપૌત્ર બજરનભે તેમના કુલદેવતાની યાદમાં અહીં મંદિર બનાવ્યું હતું. તેના પુરાવા અહીં મળેલા શિલાલેખો પરથી મળી આવ્યા છે. ષોડસના સામ્રાજ્યમાં વાસુ નામના વ્યક્તિએ શ્રી કૃષ્ણના જન્મસ્થળ પર મંદિર, તેનું તોરણ અને વેદિકાનું નિર્માણ કરાવ્યું હતું. સમ્રાટ વિક્રમાદિત્યના શાસન દરમિયાન, 400 એડીમાં પણ અહીં એક મંદિર બનાવવામાં આવ્યું હતું.

શ્રી કૃષ્ણના જન્મસ્થળ પર ભવ્ય મંદિર હતું. તે સમયે મથુરા સંસ્કૃતિ અને કલાના મહાન કેન્દ્ર તરીકે પ્રખ્યાત હતું. ખોદકામમાં મળેલા સંસ્કૃત શિલાલેખો અનુસાર, 1150 AD માં, રાજા વિજયપાલ દેવના શાસન દરમિયાન શ્રી કૃષ્ણના જન્મસ્થળ પર એક નવું મંદિર બનાવવામાં આવ્યું હતું. તેણે એક વિશાળ અને ભવ્ય મંદિર બનાવ્યું હતું. આ મંદિર સિકંદર લોદીના શાસન દરમિયાન નષ્ટ થઈ ગયું હતું.

ડો. શર્માએ જણાવ્યું કે આ પછી જહાંગીરના શાસન દરમિયાન ઓરછાના રાજા વીર સિંહ દેવ બુંદેલાએ આ સ્થાન પર મંદિર બનાવ્યું હતું. આ મંદિરને 1669માં ઔરંગઝેબે તોડી પાડ્યું હતું. તેના એક ભાગ પર ઇદગાહ મસ્જિદ બનાવવામાં આવી હતી. શ્રી કૃષ્ણ જન્મસ્થાન સેવા સંસ્થાનના વિશેષ ફરજ પરના અધિકારી વિજય બહાદુરે જણાવ્યું કે શ્રી કૃષ્ણ જન્મસ્થાન કેમ્પસમાં ઉપરોક્ત ઈતિહાસ સાથે સંબંધિત એક બોર્ડ લગાવવામાં આવ્યું છે. જે અહીં આવતા ભક્તો દ્વારા નિહાળવામાં આવે છે.

શ્રી કૃષ્ણ જન્મસ્થળના વિશેષ સ્થળો :

– વિક્રમાદિત્યએ અહીં બીજું મોટું મંદિર બનાવ્યું હતું

– જન્મસ્થળ પર ત્રીજું મંદિર વિજયપાલ દેવના શાસનકાળમાં બંધાયેલું

– જહાંગીરના શાસનમાં ચોથી વખત બનેલું મંદિર, ઔરંગઝેબે તોડી પાડ્યું.