ઘઉંના ભાવની આગાહીઃ તમારા ઘરમાં ઘઉં નહીં પણ ‘સોનું’ પડેલું છે, જાણો આ વર્ષે કેટલો વધશે ભાવ?

માર્કેટના જાણકારોનું કહેવું છે કે ઘઉંના મુખ્ય ઉત્પાદક દેશો ઓસ્ટ્રેલિયા, યુરોપિયન યુનિયન અને યુક્રેનમાં ઓછા ઉત્પાદનને કારણે વિદેશી બજારમાં ઘઉંના પુરવઠાની અછત રહેશે. ઓછા ઉત્પાદન અને ઊંચી નિકાસને કારણે ભારતમાં ઘઉંના ભાવ પણ MSPથી ઉપર રહેવાની ધારણા છે.

નિકાસ પર પ્રતિબંધ હોવા છતાં દેશની તમામ મંડીઓમાં ઘઉંના ભાવ લઘુત્તમ ટેકાના ભાવ (MSP) કરતા ઉપર ચાલી રહ્યા છે. કારણ કે આ વર્ષે રશિયા-યુક્રેન યુદ્ધના કારણે રેકોર્ડ નિકાસ થઈ છે. ત્યારબાદ ગરમીમાં વધારો થતાં ઉત્પાદનમાં ઘટાડો થવાનો અંદાજ હતો. આ બંને કારણોને લીધે આ વખતે ઘઉંના ભાવમાં નોંધપાત્ર વધારો થયો છે. જ્યારે સામાન્ય રીતે ઘઉંની કિંમત ભારતીય બજારમાં MSPથી નીચે રહેતી હતી. આંતરરાષ્ટ્રીય કારણો અને ઉત્પાદનમાં ઘટાડાથી આ વર્ષે તમારા ઘરમાં પડેલા ઘઉં સોના જેવા થઈ ગયા છે. નિષ્ણાતો કહે છે કે આ વર્ષે ઘઉંની કિંમત 2500 રૂપિયા પ્રતિ ક્વિન્ટલથી ઓછી નહીં હોય.

રાજસ્થાનના અજમેરના બ્યાવર મંડીમાં 16 મેના રોજ ઘઉંની કિંમત 2900 રૂપિયા પ્રતિ ક્વિન્ટલના મહત્તમ ભાવે પહોંચી હતી. જ્યારે સરેરાશ ભાવ રૂ.2650 અને લઘુત્તમ ભાવ રૂ.2400 પ્રતિ ક્વિન્ટલ હતો. અહીં ચિત્તોડગઢ જિલ્લામાં સ્થિત બેગુ મંડીમાં લઘુત્તમ ભાવ 2180 રૂપિયા, મહત્તમ 2300 રૂપિયા અને સરેરાશ ભાવ 2200 રૂપિયા પ્રતિ ક્વિન્ટલ હતો. બીજી તરફ, શ્રીગંગાનગર મંડીમાં મહત્તમ ભાવ રૂ. 2600 અને સરેરાશ ભાવ રૂ. 2285 પ્રતિ ક્વિન્ટલ હતા. જ્યારે સરકારે 2015ની તેની લઘુત્તમ ટેકાના ભાવ રૂ. આ ભાવની સ્થિતિ દર્શાવે છે કે આ વર્ષે ઘઉં ઉત્પાદક ખેડૂતોની આવકમાં વધારો થશે.

બજાર નિષ્ણાતો શું કહે છે?

ઓરિગો ઈ-મંડીના વરિષ્ઠ પ્રબંધક (કોમોડિટી રિસર્ચ) ઈન્દ્રજીત પૌલના જણાવ્યા અનુસાર, સરકાર દ્વારા નિકાસ પર પ્રતિબંધ મૂક્યા બાદ સોમવારે (16 મે) સ્થાનિક બજારમાં ઘઉંના ભાવમાં લગભગ 3 ટકાનો ઘટાડો નોંધાયો હતો. વેપારીઓએ તેમનો સ્ટોક પાછો ખેંચી લીધો હોવાથી ટૂંકા ગાળામાં ભાવમાં કરેક્શનની શક્યતા છે. ટુંક સમયમાં ઘઉંના ભાવમાં રૂ. 100 થી રૂ. 150 સુધીનો સુધારો જોવા મળી શકે છે. જોકે, ઘઉંના ભાવમાં ઘટાડો લાંબો સમય ટકી શકશે નહીં, કારણ કે આ વર્ષે ઘઉંના ઓછા ઉત્પાદનની આગાહી સાથે સરકાર પાસે ઘઉંનો સ્ટોક ગયા વર્ષની સરખામણીમાં 42 ટકા ઘટ્યો છે.

પોલ કહે છે કે આ જ કારણ છે કે ખુલ્લા બજારમાં ઘઉંની માંગ જળવાઈ રહેશે. લાંબા ગાળા માટે એટલે કે ડિસેમ્બર 2022 સુધી ઘઉંની કિંમત 2,500 થી 2,600 રૂપિયા પ્રતિ ક્વિન્ટલના સ્તરે પહોંચી શકે છે. મુખ્ય ઘઉં ઉત્પાદક દેશો ઓસ્ટ્રેલિયા, યુરોપિયન યુનિયન અને યુક્રેનમાં ઓછા ઉત્પાદનને કારણે વિદેશી બજારમાં ઘઉંના પુરવઠાની અછત રહેશે.

કેટલું થયું એક્સપોર્ટ

કેન્દ્ર સરકારના જણાવ્યા અનુસાર, 2019-20માં ઘઉંની નિકાસ માત્ર 2.17 લાખ મેટ્રિક ટન હતી.
ઘઉંની નિકાસ 2020-21માં 21.55 લાખ મેટ્રિક ટન હતી જ્યારે 2021-22માં 72.15 લાખ મેટ્રિક ટન હતી.
એપ્રિલ 2022માં જ લગભગ 11 લાખ મેટ્રિક ટનની નિકાસ કરવામાં આવી હતી, જ્યારે 40 લાખ ટનનો કરાર છે.
વિશ્વમાં વધતી માંગ વચ્ચે ભારતે 2022-23માં 10 મિલિયન ટન ઘઉંની નિકાસ કરવાનો લક્ષ્યાંક રાખ્યો હતો.

ઉપજની આગાહી અને પ્રાપ્તિ લક્ષ્યમાં ઘટાડો

ઉત્તર પશ્ચિમ ભારતમાં આ વર્ષે ગરમીના મોજાને કારણે ઘઉંના પાકને અસર થઈ છે. તેથી, સરકારે ઘઉંના ઉત્પાદનમાં ઘટાડો થવાનો અંદાજ લગાવ્યો છે. સરકારે અગાઉ જૂનમાં પૂરા થતા પાક વર્ષ માટે ઘઉંનું ઉત્પાદન 111.32 મિલિયન ટન રહેવાનો અંદાજ મૂક્યો હતો. હવે તે ઘટાડીને 105 મિલિયન ટન કરવામાં આવ્યું છે.